Psychika i praca
Zmiana w obszarze myślenia o zdrowiu psychicznym w miejscu pracy
Obecnie większość przedstawicieli dorosłej populacji ludzi spędza co najmniej jedną trzecią swojego życia w pracy. Praca w pełnym wymiarze, a często również ponad wymiar, kształtuje nawyki zdrowotne zatrudnionych, które albo pozytywnie albo negatywnie wpływają na ich efektywność. Pracodawcy odgrywają ważną rolę i mają duży udział w kształtowaniu nawyków w obszarze zdrowia fizycznego i psychicznego swoich pracowników, zaś kultura prozdrowotna organizacji jest potężnym narzędziem zachęcającym do dobrych praktyk. Dostrzegając, jak duży problem dla zatrudnionych stanowią ich zmagania w obszarze psychicznych, firmy coraz częściej znajdują sposoby skutecznego i oszczędnego promowania lepszego zdrowia psychicznego w miejscu pracy poprzez tworzenie kultury, która ceni potrzeby pracowników i zapewnia im wsparcie oraz bezpieczne środowisko do otwartego mówienia o swoich problemach, lękach czy emocjach, bez ryzyka oceniania czy piętnowania. Takie podejście organizacji jest bardzo doceniane przez zatrudnionych już w wielu krajach. Co mogą i co robią już niektóre organizacje, by otoczyć swoich pracowników troską i wsparciem, w tak delikatnym i prywatnym obszarze ich istnienia, jakim jest zdrowie psychiczne?
Kluczowe fakty:
- Praca jest dobra dla zdrowia psychicznego, ale negatywne środowisko pracy może prowadzić do wystąpienia wielu problemów fizycznych i psychicznych.
- Depresja i lęk mają znaczący wpływ ekonomiczny – szacowany koszt w ramach globalnej gospodarki wynosi 1 bilion USD rocznie utraconej wydajności.
- Molestowanie i zastraszanie w pracy są często zgłaszanymi problemami i mogą mieć znaczący negatywny wpływ na zdrowie psychiczne zatrudnionych, nie tylko bezpośrednio nimi dotkniętych.
- Istnieje wiele skutecznych działań, które organizacje mogą podjąć w celu promowania zdrowia psychicznego w miejscu pracy. Działania takie mogą również sprzyjać wydajności.
- Z każdego 1 USD wydanego na leczenie powszechnych zaburzeń psychicznych wraca 4 USD na poprawę zdrowia i wydajności.[1]
Według WHO zdrowie psychiczne jest wynikiem złożonych dynamicznych interakcji między czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi. Opisuje nasz stan – jak się czujemy i jak radzimy sobie w naszym codziennym życiu. Obejmuje takie aspekty, jak dobre samopoczucie, zadowolenie z życia, zdolność do produktywnej pracy i możliwość wniesienia wkładu do społeczności. Nie zawsze pozostaje jednak takie samo i zmienia się, gdy zmieniają się okoliczności i gdy przechodzimy przez różne etapy swojego życia.
Strach, wstyd i stygmatyzacja to główne powody, dla których ludzie nie mówią o swoich problemach ze zdrowiem psychicznym, szczególnie w miejscu pracy. Jak dotąd badania nad tym problemem w miejscu pracy często koncentrowały się na środowiskowych czynnikach ryzyka związanych z pracą, pomijając zarówno czynniki ochronne, jak i indywidualne pracowników.
Proste działania
Niektóre badania pokazują, że nawet 90% pracowników boryka się obecnie z problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym lub zna kogoś, kto ma taki problem. Coraz częściej podkreśla się zatem możliwość, a nawet konieczność, rozwiązania tego problemu poprzez promowanie świadomości i komunikacji. Tworzenie kultury w miejscu pracy, która ceni zdrowie psychiczne, nie musi być kosztownym przedsięwzięciem. Można zastosować stosunkowo proste i niedrogie środki, takie jak budowanie sieci wzajemnego wsparcia wśród zatrudnionych czy nawiązywanie dialogu między menedżerami, którzy swoim zachowaniem i nastawieniem zachęcają do zdrowych zachowań, które mogą znacznie przyczynić się do poprawy zdrowia psychicznego w miejscu pracy. Kampanie prowadzone przez różne organizacje mogą obejmować również inne proste elementy, takie jak: materiały edukacyjne dostarczane różnymi kanałami, ciche miejsca, w których pracownik może się wyciszyć, oddać medytacji, czy podzielić swoimi problemami ze współpracownikiem lub ekspertem ds. zdrowia psychicznego, podczas cyklicznych sesji.
Dobrym przykładem prostego działania może być osoba zarządzająca, która publicznie mówi o tym, jak zły wpływ na nią, jej rodzinę i otoczenie ma stan zdrowia psychicznego, podczas gdy w strukturach firmy przekazywane są już pracownikom wiadomości i materiały, związane ze zdrowiem psychicznym, poprzez różne kanały komunikacji i przy użyciu różnych form. Dodatkowo organizacja tworzy grupę roboczą składającą się z pracowników wyższego szczebla, aby głębiej omówić problem, zrozumieć wyzwania związane ze zdrowiem psychicznym i ustalić jak i jakie dokładnie rozwiązania zostaną wdrożone i wdrożyć je.
W zapewnianiu zdrowia psychicznego często skuteczniejsze niż „umilacze” czasu w pracy jak np. bezpłatne przekąski, stoły do gry, chillout roomy czy happy hours, jest faktyczne wspieranie zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucie pracowników.
Może polegać ono na przyznawaniu dodatkowych płatnych dni wolnego, organizowaniu aktywności, które faktycznie odstresowują poszczególnych zatrudnionych i ułatwiają rozdzielanie życia zawodowego od prywatnego czy wprowadzaniu wewnętrznych norm dotyczące odpowiadania na e-maile czy odbierania telefonu służbowego po godzinach pracy.
Rola pracowników
Głos pracowników na wyższych stanowiskach jest ważny i wpływowy, ale wpływ na podejście do zdrowia psychicznego w miejscu pracy mogą mieć pracownicy na każdym poziomie. Aby organizacja mogła odnieść sukces w tym obszarze działań wysiłki wspierające zdrowie psychiczne muszą docierać do wszystkich pracowników i edukować ich, ale przede wszystkim powinny stać się elementem codziennego środowiska pracy. Takie podejście sprawia, że przeciwdziałanie problemom jest naprawdę głęboko zakorzenione i sprzyja powszechnej świadomości wśród wszystkich zatrudnionych, że zdrowie psychiczne ma znaczenie, niezależnie od tego, czy osobiście nas dotyczy i musimy zmierzyć się z jego rozwiązaniem.
Jeśli kierownictwo firmy jest skłonne zaangażować pracowników do opracowania i wdrożenia programu związanego ze zdrowiem psychicznym, może dotrzeć do całej populacji pracowników, bez względu na ich wiek, płeć czy posiadane doświadczenie. Z kolei pracownicy takiej organizacji muszą jednak przyjąć na siebie odpowiedzialność za aktywny udział w programie, zarówno dla własnego dobra, jak i dla dobra całej organizacji. Żaden z tych elementów nie wymaga znacznego finansowania ani zasobów poza konsekwentnym i szczerym zaangażowaniem w poprawę zdrowia psychicznego w miejscu pracy wszystkich zatrudnionych.
Dobre przykłady
Ciekawym przykładem aktywności dotyczącej troski o zdrowie psychiczne w miejscu pracy jest pracownicza grupa wsparcia ds. zdrowia psychicznego utworzona w ramach firmy Johnson & Johnson, w ramach której pracownicy organizacji wspierają się wzajemnie, ale przede wszystkim poprzez szereg działań dążą wspólnie do uhumanizowania problemów psychicznych w miejscu pracy i stałego namawiania do otwartego dialogu na ten temat.
Google również zauważyło, że ludzie często czują się bardziej komfortowo, rozmawiając z innymi współpracownikami o swoich codziennych czynnikach stresogennych, poddając się w ten sposób swego rodzaju terapii. Postanowiono zatem sformalizować przypadkowe wsparcie między kolegami w ramach programu Blue Dot. Pracownicy chcący brać w nim udział, mogą przejść kurs treningowy, pozwalający na stanie się aktywnym słuchaczem i „kibicem” dla współpracowników borykających się z różnymi problemami, na co wskazuje niebieska kropka na ich identyfikatorze, dająca gwarancję bezpiecznej rozmowy. Działanie to, przy wykorzystaniu wsparcia społecznego, nie tylko zwiększa ochronę pracowników przed stresem, umożliwia uzyskanie wsparcia od osób o podobnych doświadczeniach, ale także pozwala spełniać się tym, którzy chcą wspierać innych i w ten sposób realizować swoje potrzeby związane na przykład z niesieniem pomocy innym czy byciem potrzebnym.
Zdrowie psychiczne jest obecnie wyzwaniem
ale też priorytetem dla różnych organizacji. Wielu liderów i osób
zarządzających rozważa wprowadzenie strategii działań mających na celu
zbudowanie kultury organizacji w tym obszarze. Działanie to musi mieć jednak na
celu nie tylko zwiększanie rentowności przedsiębiorstwa,
ale wynikać z konieczności właściwego postępowania i dbania o największego
dobro każdej firmy jakim są jej pracownicy. Za takie podejście są
odpowiedzialni właśnie sami przywódcy, którzy muszą przyznać jak ważną sprawą w
życiu każdego człowieka są problemy psychiczne i zachęcać zatrudnionych nie
tylko do mówienia o tym z czym się mierzą, ale również wspierać ich w rdzeniu
sobie nawet w najtrudniejszych sytuacjach. Ostatecznie zdrowie psychiczne w
miejscu pracy nie jest kwestią świadczeń, a zmianą kultury organizacji i
podejścia wszystkich zatrudnionych, którzy czuć muszą, że środowisko pracy
również jest bezpiecznym miejscem do mówienia o tym z czym mierzą się każdego
dnia.